ROMA UYGARLIGI

ROMA UYGARLIĞI
İtalik, Etrüsk ve Latinlerce oluşturulup, İtalya' da kurulmuştur.

Roma, M.Ö X. yüzyılda Tiber ırmağı kıyısında Latinler tarafından kuruldu. İlk kralları Romulüs'tür. Roma, Etrüsk krallar zamanında bayındırlık alanında çok gelişti. Etrafı surlarla çevrildi.

Romalılar, önce Latinlerle savaştılar. Etrüskleri egemenlikleri altına aldılar. Roma üzerine saldıran Gal’lere mağlup oldular. Gal’ler istilasının sarsıntısı giderildikten sonra fetihlere devam edildi. İtalya’nın güneyindeki Yunan kolonileri ele geçirildi. M.Ö 275 yılında Romalılar, İtalya birliğini kurmayı başardılar. Batı Akdeniz hakimiyeti için Romalılarla Kartacalılar arasında Pön Savaşları başladı. M.Ö 264­164 yılları arasında devam eden savaşlar, Romalıların üstünlüğü ile sona erdi. Romalılar bundan sonra Doğu Akdeniz hakimiyeti için Makedonyalılarla savaştılar. Balkanlar, Anadolu, Suriye, Mısır ve Kuzey Afrika'nın fethi ile Akdeniz bir Roma gölü halini aldı.



Roma'da krallık, cumhuriyet ve imparatorluk dönemleri yaşanmıştır. Adı cumhuriyet olan ilk yönelim şekli Roma'da görülür. ilkçağın en büyük köleci devletidir

Roma'da ilk yazılı kanunlar MÖ V.yüzyıldaki 12 levha Kanunlarıdır. Yahudilikten sonraki tek tanrılı bir din olan Hıristiyanlık ilk önce baskılara uğradıysa da daha sonra Romalıların resmi dini olmuştur

Roma'da patriciler tüm vatandaşlık haklarına sahipti. Askere alınmayan ve oy hakkı olmayan plebler ise ticaret ve mülkiyet gibi haklara sahipti. Yanaşmalar ve kölelerin hiç bir hakları yoktu Patrici-pleb mücadelesi Roma uygarlığının ve dolayısıyla tarihinin özünü oluşturmuştur.

Romalılar kendilerinden önceki kavimlerin alfabe, hukuk ve takvim alanlarındaki çalışmalarını daha da geliştirerek günümüzdeki temellerini almışlardır Sözgelimi, Latin alfabesi, Roma hukuku ve Jülien Takvimi günümüz dünyasının yaşayış ve kültüründe Varlıklarını sürdürmektedir.

Eskiçağın en büyük devleti olan Roma imparatorluğu Kavimler Göçü'nden sonra önce ikiye ayrıldı 476'da Batı Roma yıkıldı.Doğu Roma (Bizans) ise izlediği ihtiyatlı siyaset sayesinde Ortaçağ boyunca yaşadı Fatih’in İstanbul’u almasıyla o da sona erdi.

Bir yandan.Yunanlılar, diğer yandan Kartacalılar Romalılar, Anadolu, Iran, Kafkasya, Suriye.Filistin ve Mısır'a egemen oldular.

-Krallık,Cumhuriyet, imparatorluk şeklinde siyasi tarihi 3 döneme ayrılmıştır .

-Krallık dôneminde, kralın yanında asillerden oluşan bir senato ve Kuriya denilen halk meclisince yönetilirdi.

-Cumhuriyet devrinde kralın yerini iki konsül aldı. Olağanüstü durumlarda diktatörler yönetimi ele geçirirdi.

-imparatorluk döneminde senatonun önemi azaldı.

-Roma'da da toplumlar arasında sınıf farkları vardı. Patriciler (Asiller) ve Plebler (orta sınıf), köleler (en alt tabaka) oluştururdu. Bu sınıflar dışında imparatorluk sınıfları içinde yaşayan ancak vatandaş kabul edilmeyen "Barbarlar" vardı.

-12 Levha Kanunları Roma Hukuku'nun temelini oluşturur. Aynı zamanda Roma Hukuku bütün Avrupa Hukukunu etkilemiştir.

-Fenikelilerden ionlar ve Yunanlılara geçen alfabeyi geliştirerek Latin Alfabesi haline getirmişlerdir.

-Mısır'dan alınan güneş takvimi Julius Sezar ve Papa XIII.Gregor'un katkıları ile, "Miladi Takvim" şeklinde geliştirilmiştir .

-Lejyon adı verilen paralı askerlerden oluşan disiplinli ve düzenli orduya sahiplerdi,
-Anadolu'da askeri ve siyasi amaçlı yollar yapmışlardır. ,

-Aspendos Tiyatrosu, Bozdoğan Kemeri (Valens su kemeri), Çemberli taş, Ankara'da Ogüst Mabedi ile Roma Hamamı. Ankara Elmadağ su yolu Romalılardan kalmıştır.

-Ayasofya kilisesi, Yere batan sarayı ve. Dikilitaş (Mısır'dan getirilmiştir.) Bizans imparatorluğundan kalmıştır.

-Hıristiyanlığın çıkışına tepki göstermelerine ve Hıristiyanlara çeşitli işkenceler yapmalarına rağmen Konstantin zamanında MS. 313 yılında Hıristiyanlık kabul edilerek İmparatorluğun resmi dini haline geldi.

-Bundan sonra Hıristiyanlığı bütün Avrupa'ya yayanlar Romalılar oldu.

Devlet Yönetimi: Roma, önceleri krallıkla yö­netilmekteydi. Kralların emretme yetkilerine imperium denirdi. Krallar, Halk Meclisi tarafından seçilirdi. Halk Meclisi, kanunların hazırlandığı önemli işlerin görüşüldüğü bir meclisti. Halk Meclisi'nde oylar; fert olarak değil, topluluk oyu olarak verilirdi. Ayrıca danışma meclisi olarak İhtiyarlar Meclisi (Senatus) vardı.

Cumhuriyet döneminde yönetim yetkileri bir yıllığına seçilen konsüllere verildi. Sayıları iki tane olup, dokunulmazlıkları vardı. Yaptıkları işlerden dolayı ancak görevden ayrıldıktan sonra hesap verirlerdi. Bir konsül, diğerinin aldığı kararı veto edebilirdi.

M.Ö 44 yılında Sezar'ın öldürülmesi ile iç karışıklıklar başladı. Octavianus'un iktidarı ele geçirmesi ile cumhuriyet dönemi sona erdi. İmparatorluk dönemi başladı.

Dil ve Edebiyat: Konuşulan dil Latince’dir. Edebiyatta Yunan edebiyatının etkisi altında kaldılar. Söz sanatı (hitabet) ve tarih yazıcılığında bü­yük bir başarı gösterdiler.

Güzel Sanatlar: Yapı nizamları ve sütun başlıklarında Yunan mimarisi taklit edildi. Yapı sanatında kubbe ve kemeri kullandılar. Bu sayede çok büyük anıtlar yapabildiler. Cumhuriyet devrinde başlayan gelişme imparatorluk döneminde ülkenin her bir yanına yayıldı.
Heykeltraşlıkta, mimari kadar başarılı olamadılar.